Een klassiek kopje filterkoffie bij het ontbijt of een snelle espresso op weg naar het werk, pittig zwart, met zacht melkschuim, een speels vleugje cacaopoeder of perfect bereid door een barista… Geen enkele andere drank is zo populair in West-Europa als koffie. Een op de twee westerlingen begint z’n dag met een kop koffie.
Koffie bevat meer dan duizend stoffen, waarvan cafeïne natuurlijk de bekendste is. Vermoedelijk vormt de koffieplant deze stof om insecten af te weren. Behalve koolhydraten, eiwitten, vetten en mineralen zoals calcium en magnesium, bevatten de zaden van de koffieplant nog zo’n tachtig verschillende zuren, waaronder citroen- of appelzuur. In een espresso zitten minder zuren, en bovendien is die eigenlijk lichter verteerbaar dan filterkoffie omdat de koffiebonen langer werden geroosterd.
De
onmiskenbare geur van verse koffie stamt dan weer van meer dan achthonderd
verschillende aroma’s. Het geheim van de unieke smaak is tot op vandaag echter
niet ontsluierd: alle pogingen om een kunstmatig koffiearoma uit de bekende
bestanddelen samen te stellen zijn tot nu toe mislukt. Intussen circuleren er
heel wat mythes over de populaire warme drank. Sommige gepassioneerde
koffiedrinkers vrezen bovendien dat hun consumptie een grote zonde is. Maar welke
geruchten kloppen nu echt? En wat kunnen we naar het rijk der fabelen
verwijzen?
2. Verbetert koffie je
geheugen
Een test van Michael
Yassa en zijn collega’s (Johns Hopkins University in Baltimore) in 2014 toonde
aan dat koffie ervoor zorgt dat je zaken beter kunt herinneren. Cafeïne
bevordert de consolidatie tijdens het leerproces, waarbij nieuwe kennis
in het geheugen wordt vastgezet.
3. Maakt koffie betere
chauffeurs van ons?
Cafeïne heeft een positieve invloed op de rijprestaties. Het zorgt ervoor dat je je minder moe voelt achter het stuur en tijdens een monotone autorit minder de neiging hebt van je baanvak af te gaan.
4. Maakt koffie je angstig en nerveus?
Koffie is populair om zijn stimulerende effect, maar bij sommige mensen kan dat ook angstsymptomen zoals hartkloppingen, zweten en slaapproblemen uitlokken. Wie zelden of nooit koffie drinkt, zal sneller onrust en angst ervaren bij een dosis cafeïne in vergelijking met een placebo. Regelmatige koffiedrinkers zijn echter immuun voor dit effect?
In een studie samen met Jürgen Deckert van Universitätsklinikum Würzburg ontdekte Rogers dat proefpersonen die al met deze symptomen reageren op 150 mg koffie een gen variant op de adenosis-A2A-receptor in hun erfelijk pakket bezitten. Vanaf ongeveer 400 mg nemen de angstverschijnselen bij alle proefpersonen toe, of ze de gen variant nu hebben of niet. In geïsoleerde gevallen kan koffiegebruik zelfs een risicofactor zijn voor angstaandoeningen. Zo kan het tot een paniekaanval komen als mensen zich onder stress met liters koffie overeind proberen te houden. Hij raadt mensen met acute angstsymptomen dan ook af om cafeïne houdende dranken te gebruiken.
5. Is een kop koffie voor het slapengaan slecht?
Matig koffiegebruik lijkt de slaap van gezonde mensen niet te beïnvloeden, zelfs niet als ze hun lievelingsdrank ’s avonds gebruiken. Bij slaapproblemen blijft het echter aanbevolen om je consumptie in de gaten te houden en eventueel af te zien van een kopje koffie in de namiddag of ’s avonds.
6. Is koffie
verslavend?
De cafeïne uit koffie is wereldwijd de meest
geconsumeerde substantie met een farmacologisch effect. De opwekkende stof kan
zowel tot een lichamelijke als tot een psychische afhankelijkheid leiden, ook
al is de potentieel verslavende werking eerder klein. Want in tegenstelling tot
nicotine of cocaïne stimuleert koffie de Nucleus accumbens niet, een onderdeel
van het beloningssysteem in de hersenen dat een belangrijke rol bij
verslavingen speelt.
Wanneer koffiefans zich een dagje onthouden,
kunnen er echter toch ontwenningsverschijnselen opduiken. Zo krijgt een op twee
mensen hoofdpijn. Onregelmatig koffiegebruik zal
bovendien sneller tot ontwenningsverschijnselen leiden.
7. Onttrekt koffie water aan je lichaam?
Koffie dehydrateert niet. Integendeel, het zorgt
voor vochttoevoer. Op korte termijn verhoogt cafeïne weliswaar de aanmaak van
urine, maar bij regelmatig gebruik legt dit effect nauwelijks gewicht in de
schaal. Wie het bij normale hoeveelheden houdt (drie tot zes koppen per dag),
vult dus eigenlijk zijn vochtbalans aan.
8. Kunnen sporters cafeïne als doping gebruiken?
Ja, de doperende werking van cafeïne is zelfs al lang bekend. Tot 2004 stond de stof op de lijst met verboden substanties van het Wereldantidopingagentschap (WADA).
Vandaag staat cafeïne niet
meer op de officiële dopinglijst, ook al kan het de prestaties van duursporters,
zoals wielrenners of zwemmers, wel verbeteren. Waarom cafeïne precies tot
betere prestaties leidt, is nog niet afdoende verklaard. Misschien ligt het aan
de licht pijnstillende werking en de mobilisatie van calcium in de spiercellen.
9. Is koffie slecht voor hart en bloedvaten?
Cafeïne verhoogt de bloeddruk onmiddellijk
en stimuleert de hartslag. Maar veel koffie drinken verhoogd het risico niet op
een hartinfarct, hersenbloeding of kanker. Het lijkt integendeel zelfs een
licht beschermende werking te hebben.
10. Biedt koffie
bescherming tegen ziekten?
Verscheidene studies geven aan dat koffie bescherming biedt tegen bepaalde
aandoeningen. Wie dagelijks meer dan vier kopjes cafeïnehoudende koffie
gebruikt, zal later minder vaak aan ouderdomsdiabetes lijden dan iemand die
minder dan één kop per dag drinkt. Vermoedelijk is het niet de cafeïne zelf die
ervoor zorgt dat koffie in zekere mate bescherming bied tegen diabetes type 2.
Wel zou een andere stof uit koffie hiervoor zorgen – mogelijk de antioxidanten die
koffie ook bevat. Die gaan vrije radicalen in het lichaam tegen en maken
gevaarlijke stofwisselingsprocessen onschadelijk.
Koffie kan blijkbaar ook enigszins tegen andere ziekten beschermen. Koffiedrinkers
die elke dag drie tot vijf kopjes drinken gaan minder snel leiden aan de ziekte
van Parkinson of alzheimer.
Kortom, u hoeft zich echt niet schuldig te voelen wanneer u van een cappuccino of espresso nipt. De opvatting dat koffie ongezond is, kan ondanks een hele reeks studies nog steeds niet hardgemaakt worden. Wie graag koffie drinkt en die goed verdraagt, mag dat dus gerust blijven doen.
Dit artikel is een samenvatting van:
https://www.eoswetenschap.eu/voeding/koffie-gezond-tien-feiten-en-fabels?fbclid=IwAR0mCzihovzjw5Oio4Ajkhsl69TzxI01wCFSTDrUhTa1EthEw2xB5dGQ8d4