Duursporters hebben doorgaans meer nood aan ijzer in vergelijking met mensen die amper of niet sporten. Om het duurprestatievermogen bij atleten te verbeteren wordt wel eens ijzersuppletie aangeraden of voorgeschreven. Het belang bij anemisch ijzertekort staat hier niet ter discussie, wel het nut daarvan bij sporters met een ijzertekort, maar zonder bloedarmoede.
Ijzer en onze genen
De nood aan ijzer in voeding wordt sterk beïnvloed door de aanwezigheid van bepaalde genetische variaties. Zo kan een genetische variant in het TMPRSS6-gen, die ongeveer 25% van de westerse bevolking heeft, de opname van ijzer in de darmen verstoren. Een verhoogde nood aan ijzer in voeding zal dan aangewezen zijn.
In de andere richting kunnen twee andere genetische varianten in het HFE-gen de ijzeropname ook beïnvloeden. Hier verstoren ze het feedbackmechanisme dat de ijzeropname vermindert als de ijzerstatus in het lichaam voldoende hoog is. Het lichaam blijft dan ijzer opnemen terwijl dit niet nodig is. Dit leidt tot een te hoge ijzerconcentratie of ijzerstapeling en kan aanleiding geven tot orgaanschade of erger. Ijzersupplementatie zonder voorafgaande bloedcontrole van de ijzerstatus is af te raden, wetende dat deze genetische variant regelmatig voorkomt en er gezondheidsrisico’s verbonden zijn aan te hoge ijzerwaarden.
Naast de twee beschreven genetische varianten die ijzeropname in beide richtingen kunnen verstoren, is er ook een gekende genetische variant die het transport van ijzer in ons lichaam beïnvloedt. Deze variant is in het TF of transferrine gen en verlaagt de bindingscapaciteit van transferrine aan ijzer. Transferrine is één van de belangrijkste transporteiwitten van ijzer. Een verlaagde bindingscapaciteit van transferrine aan ijzer, zou meer vrij (dus ongebonden) ijzer met zich kunnen meebrengen. Ongebonden ijzer is vrij agressief voor ons lichaam en is dus ook zoveel mogelijk te vermijden. Ijzersupplementatie voor personen met deze genetische variant, in het geval van bloedarmoede, moet dus met enige waakzaamheid en zeer doordacht gebeuren.
Wat te onthouden?
Ijzersupplementatie is dus niet zonder risico, maar in bepaalde gevallen wel aangewezen. Om na te gaan of een ijzersupplement wenselijk is, vormt een DNA-analyse samen met een bloedcontrole naar de ijzerstatus een belangrijk vertrekpunt. Enkel met een DNA-analyse kom je te weten welke genetische varianten aanwezig zijn, afwijkende ijzerwaarden verklaren en een gepaste nutritionele strategie onderbouwen.
Dit artikel is een samenvatting van:
https://www.4gold.be/nl/2019/09/02/ijzersupplementatie-bij-duursporters-altijd-een-verstandige-keuze/